Dietetyka Pięciu Przemian

Dietetyka według tradycyjnej medycyny chińskiej jest dietetyką energetyczną. Znaczy to, że pożywienie jest klasyfikowane według energii jaką ze sobą niesie oraz według działania na poszczególne narządy wewnętrzne.

Mamy tu do czynienia z oznaczeniem właściwego sposobu odżywiania się dla konkretnej osoby. Nie ma tutaj całkowicie zabronionych – ani zawsze dozwolonych – produktów spożywczych. Wszystko jest rozpatrywane pod kątem przydatności dla danej osoby. Dieta powinna być kompromisem pomiędzy tym kim jesteśmy a tym co chcemy robić.

Medycyna chińska to w znacznym stopniu profilaktyka. Nie oferuje ona nikomu cudownych pigułek o natychmiastowym działaniu. Wymaga traktowania człowieka całościowo – niedopuszczalne jest diagnozowanie i leczenie tylko chorego narządu, rzeczywista przyczyna choroby może leżeć gdzie indziej i sięgać odległej przeszłości. Choroby nie traktuje się jako czynnika wdzierającego się bezprawnie w życie ludzkie; choroba jest konsekwencją splotu przyczyn, prowadzących do dysharmonii i utraty równowagi. Celem chińskiej medycyny jest osiągnięcie – najlepszego z możliwych sposobów – przystosowania do całego środowiska, w którym człowiek żyje. W dążeniu do tego sam pacjent odgrywa ważną i aktywną rolę; każdy człowiek jest odpowiedzialny za utrzymanie swojego zdrowia, jak również w dużej mierze za powrót do zdrowia wówczas, gdy organizm został wytrącony z równowagi.

Równowagę, o której mówi dietetyka w oparciu o medycynę chińską możemy osiągnąć dzięki wszechstronnemu, czy też mówiąc bardziej współcześnie – holistycznemu widzeniu aktywności człowieka. Kultura chińska jest doskonałym przykładem takiego właśnie widzenia człowieka. Znajdujemy tu wskazania dotyczące nie tylko metod i sposobów odżywiania się jak i zapobiegania chorobom przez żywienie, ale również wskazania dotyczące aktywności ruchowej – Tai Chi i Chi Kung, i tego co dotyczy umysłu – I Cing, Tao Te Cing, a także aranżacji przestrzeni – Feng Shui. Wszystko to stanowi nierozerwalną całość, dzięki której możemy mówić o szczęściu, zdrowiu i pełni życia. Żadnej z wyżej wymienionych dziedzin nie da się rozpatrywać oddzielnie

Są one ze sobą powiązane i stanowią jeden pejzaż jak fragmenty w układance puzzli, pasują do siebie gdyż łączy je postać człowieka.

Człowiek w swojej istocie stanowi jedność: ciało, umysł, uczucia i duch są przejawami jednej esencji. Każda myśl, gest, napięcie mięśniowe, uczucie, burczenie w brzuchu, przejęzyczenie, choroba — wszystko jest istotne i znaczące oraz odnoszące się do teraz. Można siebie poznać i zrozumieć siebie w tych wszystkich wymiarach i im więcej jednostka wie o sobie, tym bardziej jest niezależna w określaniu swojego życia.

Jeżeli rozumiem co mi mówi moje ciało – znam swoje głębokie odczucia i jestem w stanie wybrać właściwy sposób postępowania. Jeżeli wiem jak kontrolować chemiczną równowagę w moim ciele – mogę wprowadzić się w stan jaki chcę: czujności, koncentracji, uważności, uniesienia czy jakikolwiek inny. Mając kompletną wiedzę o sobie jestem zdolna określać swoje życie, nie posiadając zaś tej sztuki, kontrolowana jestem w sposób często niepożądany, dręczący, nieproduktywny czy mylący.
II. WSTĘP

Jest dla kultury chińskiej niezwykle istotne to, że kontynuuje ona w sposób zdumiewający pewne bardzo odległe tradycje, ale i to, że nie podejmuje ona ich zmiany, że bardzo często odbywa się bez ewolucji lub przebywa ewolucję niezwykle powolną.

Swymi korzeniami chińska sztuka leczenia sięga czasów, gdy starożytni mędrcy stawiali pierwsze kroki w dziedzinie zielarstwa i alchemii. Najdawniejsze wzmianki na temat ludzkich chorób i sposobów ich leczenia pojawiają się w Chinach na opatrzonej inskrypcją kości wróżebnej sprzed 3,5 tys. lat. W okresie panowania Zachodniej Dynastii Ran (ok. 206 przed Chr. – 9 po Chr.) wiedza medyczna przekazywana z pokolenia na pokolenie została zawarta w trzech księgach, trafnie precyzujących zasady sztuki leczenia. Dzieła te to Żółtego Cesarza podręcznik medycyny wewnętrznej, Farmakopea Shen Nunga oraz Rozprawa o gorączkach Chang Chung – chinga.

Z okresu Dynastii Tang (ok. 618 – 906) pochodzi podręcznik zdrowia i długowieczności, Drogocenne przepisy autorstwa wielkiego lekarza Sun Ssu – mo. Omawia on każdą dziedzinę klasycznej medycyny chińskiej: ziołolecznictwo, akupunkturę, dietetykę, ćwiczenia oddechowe, masaż oraz techniki regulujące aktywność płciową. Za panowania Dynastii Ming (1368 – 1644) opublikowano Klasyfikację ziół Lec Shih – chena, w której można znaleźć zastosowanie i działanie prawie dwóch tysięcy różnych składników ziołowych, mineralnych i zwierzęcych. Kiedy ukazała się farmakopea Lec Shih – chena, medycyna chińska – w pełni usystematyzowana – wchodziła w czwarte tysiąclecie swego istnienia. Wydaje się nieprawdopodobne, że raz ustalone zasady diagnozowania, sposoby leczenia i utrzymania zdrowia mają nadal aktualną wartość.

Yin i yang

Dziedzictwem czasów przedklasycznych w sferze myśli chińskiej jest głęboko w niej zakorzeniony dualizm. Sięga swymi korzeniami do naturalnego podziału pracy w rodzinie rolniczej

– na te, które wykonuje kobieta i te, które należą do obowiązków mężczyzny.

Zrodzony z przeciwstawienia tego co kobiece temu co męskie, dualizm był pojmowany komplementarnie. Ponieważ oba elementy tego dualizmu nawzajem się uzupełniają, są w równym stopniu potrzebne i nie mogą bez siebie istnieć. Dualizm stał się narzędziem interpretacji świata zewnętrznego przez przyporządkowanie wszystkiego jednemu z dwóch podstawowych elementów:

yang – „męskiemu” i yin – „żeńskiemu”.

Sam termin znaczy przede wszystkim yang – „oświetlony przez słońce” i yin – „pozostający w cieniu”. Od tych dwóch podstawowych znaczeń wywodzą się dalsze. Yin – to co pasywne, powolne, ciemne, delikatne. Wiąże się z wewnętrzności gromadzeniem i przyjmowaniem. Yang – to aktywność, szybkość, to co jasne i mocne. To także zewnętrzność, czynność i działanie. itd… Yin i yang w procesie tworzenia wskazują jak wszystko się porusza i ulega zmianom. W sposób naturalny pojawia się idea konieczności harmonii obu tych elementów. Jest nią panujący ład, czyli Tao.